کاشت درخت صنوبر: بررسی مزایا و معایب و نحوه سودآوری
صنوبر از سودآورترین درخت‌هایی است که در کشور کاشته می‌شود و در صنایع مختلف به‌عنوان یکی از مهمترین مواد اولیه مورد استفاده قرار می‌گیرد. این درخت به سرعت رشد می‌کند و از بهره‌وری بسیار بالایی برخوردار است؛ بنابراین بسیاری از کشاورزان با کاشت نهال آن به سود قابل توجهی دست پیدا می‌کنند. کاشت صنوبر به‌عنوان یک فعالیت کشاورزی و سرمایه‌گذاری مزایا و معایب خاص خود را دارد، این مقاله به بررسی کامل مزایا، معایب و نحوه سودآوری کاشت درخت صنوبر می‌پردازد.
صنوبر از درختان قدیمی و باسابقه در ایران شناخته می‌شود که رشد فوق‌العاده قوی دارد و سریع آماده بهره‌برداری می‌شود. صنوبر از تبار درختان بید است و برگ‌های پهن با دم‌برگ‌های بلند دارد، این درخت با توجه به نژادهای گوناگونی که دارد از برگ‌های متنوع برخوردار است و به شکل لوزی، مثلثی، بیضی و گرد دیده می‌شوند. علاوه بر آن پوست گونه‌های مختلف آن از رنگ‌های متفاوتی برخوردار هستند و به رنگ سبز، زرد مایل به سفید و خاکستری مایل به سیاه دیده می‌شود و به شکل صاف هستند. گونه‌های مختلفی از درخت صنوبر در ایران وجود دارند که عبارتند از:
معروف‌ترین گونه درخت صنوبر به درخت تبریزی تعلق دارد که در مناطق سردسیر مانند الیگودرز و بروجرد و ... و مناطق معتدل مانند خرم آباد و ... رشد می کند و به آب فراوانی نیاز دارد. این درختان اگر توجه کرده باشید در حاشیه رودخانه‌ها و مسیرهای آبیاری مشاهده می‌شوند. گونه اقتصادی محسوب می-شود. صنوبر تبریزی از نظر ظاهری دارای تنه صاف، قد بلند و کشیده، تاج باریک و دوکی شکل با شاخه‌هایی مایل به تنه هستند که به طور کلی تاج را تشکیل می‌دهند. پوب مرغوبی دارد و در صنعت نئوپان‌سازی وکاغذسازی کاربرد دارد. پوست این درخت خاکستری است و با کهولت سن تیره می‌شود، در برابر آفات مقاومت خوبی دارد. تبریزی در ایران با نام‌های راجی و آق قواخ نیز شناخته می‌شود.
بسیاری درخت شالک را با صنوبر تبریزی اشتباه می‌گیرند در صورتی که این درختان دارای تفاوت‌های زیادی با یکدیگر هستند. شالک نسبت به صنوبر از تاج کاملا باز و شاخه‌های جدا از یکدیگر برخوردار بوده و صافی تنه آن نیز کمتر است، همچنین رنگ تیره‌تری دارد و شاخه‌های آن قطور و فراوان‌تر هستند. این درخت نیز در حاشیه رودخانه‌های زنجان و رودهای مناطق معتدل و سرد کشور می‌روید و در مناطق مختلف با نام‌های اشنک، ایری قلمه و دله راجی معروف است.
این درخت نیز در ایران بسیار معروف است و در مقایسه با گونه‌های دیگر طول عمر بیشتری دارد، درخت سپیدار از برگ‌های سبز و زیبا تشکیل شده که پشت آنها به رنگ نقره‌ای دیده می‌شود. این درخت در نواحی خشک و نیمه‌خشک کشور رشد می‌کند و در کنار رودخانه‌ها و کانال‌های آبیاری می‌توانید آن را مشاهده کنید؛ علاوه بر آن امکان کاشت آن در مناطق سردسیر وجود دارد. یکی از مهمترین تفاوت‌های این درخت با صنوبر تبریزی وجود تنه صاف شیری رنگ و سفید است که شکاف‌های کوچک مانند چشم بر روی آن دیده می‌شوند.
ساقه‌های درخت صاف هستند و پشت برگ‌های آن از کرک به رنگ سفید پوشیده است، این درخت به نام‌های شال، کبوده، کلمبر و آلاچنار نیز شناخته می‌شود. از معروف‌ترین انواع آن می‌توان به کبوده شیرازی و کبوده بومی اشاره کرد، کبوده شیرازی تاج باز و گسترده‌ای دارد و تعداد شاخه‌های آن بسیار فراوان هستند. از آن برای تولید چوب صنعتی استفاده می‌شود. کبوده بومی تاج متراکم و بسته دارد و تنه آن به رنگ سفید مایل به سبز زیتونی است، تفاوت کبوده بومی با صنوبر تبریزی در این است که شاخه‌های آن به تنه نمی‌چسبند و تمایلی به تنه ندار ند.
این گونه از صنوبر در مناطق مرطوب یعنی جنگل‌های شمال کشور و جنگل‌های جلگه‌ای رشد می‌کند و برگ‌ها و تنه آن شباهت زیادی به گونه سپیدار دارند، با این تفاوت که تنه آن سخت‌تر است و شکاف‌های بیشتری را در بر می‌گیرد. شاخه‌های صنوبر سپید پلت کاملاً باز هستند و ساقه‌های آن قد کوتاه‌تری نسبت به دیگر گونه‌ها دارند. اگر فضای اطراف آنها باز باشد به سمت زمین متمایل می‌شوند، استفاده از چوب این درخت چندان متداول نیست و برای همین در مناطق زیادی کاشته نمی‌شود.
صنوبر پده برخلاف سایر گونه‌ها در مناطق گرمسیر کشت می‌شود و در کنار رودخانه‌های کرخه و اروند به‌صورت ریشه‌های وسیع دیده می‌شود. این گیاه از مقاومت بسیار بالایی برخوردار است به صورتی که می‌توان در مناطق سردسیر و کویری آن را کاشت و رشد مناسب دارد. مقاومت در برابر شوری خاک و خشکی در پده بیشتر از دیگر گونه‌های صنوبر است؛ اما در چنین حالتی قد آن زیاد رشد نمی‌کند و به شکل بیشه های انبوه متوسط دیده می‌شود، صنوبر پده با نام‌های بید سمرقندی، گردبید، پی چوب و پلک نیز شناخته می‌شود.
سودآوری درخت صنوبر باعث کاشت گسترده آن در بسیاری از مناطق کشور شده است و مزایای زیادی در بر می‌گیرد که شامل موارد زیر هستند:
درخت صنوبر از رشد فوق‌العاده سریع برخوردار بوده و در کمترین زمان به بلوغ می‌رسد و آماده بهره‌برداری می‌شود. این درخت به دلیل رشد سریع و بازدهی بالا سود خوبی برای کشاورزان دارد و دارای توجیه اقتصادی است. یکی از مهمترین ویژگی‌های آن عدم نیاز به فضای زیاد برای رشد است و حتی می‌توانید در مناطق کوچک به کشت و برداشت آن بپردازید.
با این حال بهتر است برای کاهش درخت صنوبر فاصله استاندارد یعنی ۱*۱ متر را رعایت کنید، زیرا اگر فاصله درختان بسیار کمتر باشد ممکن است در اثر حمله آفات و بیماری‌ها رشدشان کند شود و در صورتی که فاصله درختان زیاد باشد موجب اتل اف وقت بین آنها خواهد شد. نهال سیاه کبود تبریزی رشد بسیار سریع در بین گونه‌های دیگر دارد و از درختان بومی کشور به شمار می‌رود. به طور میانگین پس از ۷ سال از کاشت نهال صنوبر می‌توانید چوب آن را بهره‌برداری کنید و سود بالایی به دست آورید.
یکی از مهمترین مزایای کاشت صنوبر مقاومت در برابر شرایط محیطی مانند باد، خشکی و شرایط آب و هوایی نامساعد است. این درخت توانایی رشد در خاک‌های مختلف را دارد و به همین دلیل از درختان پرسود به شمار می‌رود. این درختان در برابر خشکی و شرایط شدید مقاومت بالایی از خود نشان می‌دهند و برای همین در اغلب نقاط کشور با رشد قابل توجهی مواجه هستند. مقاومت در برابر شرایط محیطی باعث شده در مناطقی که مناسب کشاورزی و این‌گونه فعالیت‌ها نیستند بتوان به کشت درخت صنوبر پرداخت؛ اما رشد سریعی نسبت به مناطق دیگر نخواهد داشت.
چوب صنوبر از مهمترین مواد اولیه در تولیدات مختلف چوبی است و در بسیاری از صنایع مانند تهیه روکش و تخته چندلا، تولید خمیر کاغذ، تولید فیبر و تخته فیبر عایق به کار می‌رود. همچنین در صنایع مبل‌سازی، دکوراسیون چوبی، کابینت‌سازی، ویلای چوبی، کلبه چوبی، آلاچیق سازی و خانه‌های پیش ساخته چوبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. چوب صنوبر نرم و منعطف است و برای همین برش بسیار راحتی دارد و می‌توانید در اشکال مختلف آن را طراحی کنید.
همچنین نجارها می‌توانند به راحتی آن را برش دهند و دارای قابلیت رنگ‌پذیری است و به راحتی رنگ می‌شود. نسبت به چوب‌های دیگر قیمت مناسب‌تری دارد و توسط بسیاری از صنایع خریداری می‌شود، جالب است بدانید بزرگترین کارخانه‌های کاغذسازی کشور در استان‌های گیلان و مازندران از چوب صنوبر به‌عنوان بخش عمده‌ای از مواد اولیه خود استفاده می‌کنند. با کشت درخت صنوبر از واردات چوب روسی جلوگیری خواهد شد و کشاورزان نقش موثری در توسعه اقتصاد کشور خواهند داشت.
علاوه بر مزایای ذکر شده درخت صنوبر با معایبی نیز همراه است که عبارتند از:
درخت صنوبر برای رشد سریع به آب فراوان نیاز دارد که به دلیل بحران کم‌آبی در کشور از معایب کاشت آن شناخته می‌شود. این درخت حتی نسبت به درختان میوه آب بیشتری نیاز دارد و سالیانه به ۱۲ الی ۱۳ هزار مترمکعب آب احتیاج دارد. اگر آب کافی برای رشد درخت صنوبر فراهم شود کمیت و کیفیت چوب آن بسیار افزایش پیدا خواهد کرد. توجه به تعداد دفعات آبیاری صنوبر بسیار مهم است و باید در ماه به مدت ۳ الی ۴ مرتبه به طور عمیق آبیاری شوند.
در غیر این صورت درخت تحت تنش‌های آبی و خشکی قرار می‌گیرد و مورد حمله آفات و بیماری‌ها قرار خواهد گرفت. عواملی مانند درصد رطوبت هوا، درصد رطوبت خاک، ارتفاع زمین و بارندگی سالانه در منطقه بر میزان آبیاری درختان صنوبر موثر هستند. با توجه به منطقه و موقعیت درختان بین ۷ الی ۱۰ روز به مدت یک بار باید آبیاری شوند، درختانی که در حاشیه رودخانه‌ها قرار دادند نیازی نیست به طور دائم آبیاری شوند.
درختان صنوبر نسبت به برخی بیماری‌ها حساس هستند و یکی از چالش‌های کشاورزان مدیریت مناسب درختان برای جلوگیری از خسارت آفات و بیماری‌ها است. آلودگی‌های محیطی به‌ویژه درختانی که در حاشیه رودخانه‌ها قرار دارند باعث بروز برخی از بیماری‌ها و حمله آفات درخت صنوبر می‌شوند. کشاورزان و باغداران باید در رابطه با حساسیت صنوبر نسبت به بیماری‌ها و آفات تحقیقات لازم انجام دهند و با مدیریت و جلوگیری از آنها به بهبود سودآوری و پایداری کسب و کار خود کمک کنند. خرید نهال سالم و مقاوم یکی از بهترین اقدامات برای جلوگیری از بروز آنها به بیماری و سایر چالش‌ها مانند خشک شدن ریشه است و در این رابطه می‌توانید با کارشناسان باغبون مشورت کنید.
کاشت نهال صنوبر از پتانسیل بالای درآمدزایی برخوردار است و یکی از بهترین راهکارها برای پایداری کسب و کار کشاورزان شناخته می‌شود. همانطور که گفته شد این درخت در بسیاری از صنایع به‌عنوان ماده اولیه مهم تلقی می‌شود و علاوه بر آن ارزش زیادی برای محیط‌زیست دارد.
ویژگی‌هایی مانند مقاومت در برابر هر گونه شرایط محیطی، توانایی کاشت در هر گونه خاک و منطقه باعث شده انتخاب مناسبی برای حفظ محیط‌زیست به شمار رود. این درخت در صنایع ساختمانی، کاغذسازی، مبلمان سازی و حتی صنایع هنری اهمیت بسزایی دارد و از بهترین منابع درآمدزایی شناخته می‌شود. با کاشت این درخت می‌توانید فرصت مناسبی برای سرمایه‌گذاری سودآور داشته باشید و در مدت زمان بسیار کم به سود دلخواه خود دست پیدا کنید.
با توجه به برآوردها در حال حاضر در هر هکتار صنوبر ۲۰ الی ۳۰ مترمکعب چوب می‌توان برداشت کرد و حدود ۱۵ الی ۲۰ میلیون سود خالص دارد. عواملی مانند نوع بذر اولیه، متراژ زمین، گونه درخت و تجهیزات در میزان هزینه و سودآوری درختان آور تاثیرگذار هستند؛ بنابراین قبل از این که بخواهید اقدام به کاشت نهال صنوبر کنید بهتر است با توجه به شرایط منطقه تحقیقات لازم را انجام دهید و سپس تصمیم‌گیری کنید.
چوب صنوبر نسبت به بسیاری از چوب‌ها قیمت مناسبی دارد و برای همین با متقاضیان زیادی از خریداران مواجه می‌شود. این درخت دارای الوار یک‌دست است و برای استفاده در صنایع ساختمانی بهترین گزینه محسوب می‌شود. با این اوصاف صنوبر از چوب‌های ارزان قیمت و مناسب برای تمام صنایع است که همواره در طول سال خریداران زیادی دارد و کشاورزان از این بابت نگران نخواهند بود.
هزینه‌های تولید صنوبر شامل کاشت و نگهداری، نوع بذر و نهال، متراژ زمین، بیمه، نیروی کار و هزینه‌های دیگر است. پس از محاسبه تمامی هزینه‌های تولید آن را از کل درآمد کسب و کار کم کنید و به این طریق سود کاشت صنوبر را به دست آورید.
عوامل گوناگون وجود دارند که با توجه به آنها می‌توانید عملکرد و سوددهی خود را از کاشت صنوبر افزایش دهید:
در صورتی که صنوبر را در منطقه با شرایط آب و هوایی و خاک مناسب بکارید به افزایش سودآوری کمک می‌کند. خاک زهکشی، شرایط نوری مناسب، رطوبت و دمای مناسب باعث رشد سریع صنوبر می‌شوند.
اقدامات مراقبتی مانند آبیاری، کوددهی، کنترل آفات و بیماری‌ها برای مراقبت از درختان صنوبر به طور منظم نقش بسیار موثری در افزایش سودآوری آن دارند.
با توجه به نوع زمین باید الگوی کاشت مناسبی انتخاب کنید تا بهترین نتیجه را بگیرید.
استفاده از فناوری‌های مدرن باعث افزایش عملکرد و سودآوری درختان صنوبر می‌شوند، به این منظور از سیستم‌های آبیاری خودکار، ساماندهی داده‌ها و کودهای آلی و سموم به میزان مناسب استفاده کنید.
یکی از موثرترین روش‌ها برای کشاورزان و باغداران برندسازی درختان صنوبر است و با تبلیغات و بازاریابی مناسب می‌توانید جای خوبی برای خود در بازار پیدا کنید و سود بیشتری به دست آورید.
صنوبر از درخت‌های با پتانسیل بالای درآمدزایی است و کاشت آن توجیه اقتصادی قابل توجهی دارد. برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص نحوه کاشت صنوبر، تشخیص آفات درخت صنوبر و راهکارهای مناسب جهت مقابله با آنها می‌توانید از طریق اپ و سایت باغبون با کارشناسان متخصص ارتباط برقرار کنید و مشکلات خود را در میان بگذارید.
بله از مهمترین مزایای کاشت صنوبر مقاومت در برابر خشکی و شرایط آب و هوایی نامساعد است.
انتخاب منطقه مناسب، مراقبت از درخت، انتخاب الگوی کشت مناسب، استفاده از فناوری، تبلیغات موثر
درصد رطوبت هوا، درصد رطوبت خاک، ارتفاع زمین و بارندگی سالانه در منطقه
در هر هکتار صنوبر ۲۰ الی ۳۰ مترمکعب چوب می‌توان برداشت کرد.