بیماری‌ها و آفات گریپ فروت + راه‌های مقابله و درمان
مرکبات را می‌توان از پرمصرف‌ترین میوه‌ها به شمار آورد که انواع بسیار گوناگونی دارند و در ایران باغات بسیار گسترده‌ای از آنها وجود دارند. گریپ فروت از انواع مرکبات شناخته می‌شود و خواص فوق‌العاده‌ای برای حفظ سلامت بدن دارد. شناسایی آفات و بیماری‌های گریپ فروت بر هر باغدار واجب است و باید با نحوه مقابله و درمان آنها آشنا شوند. هر یک از آفات و بیماری‌های گریپ فروت با علائم مشخصی همراه هستند که در این مقاله به بررسی آنها خواهیم پرداخت.
برخی از مهم ترین آفاتی که سبب آسیب گریپ فروت می شوند عبارتنداز:
از متداول‌ترین آفات گریپ فروت شپشک‌ها هستند که از شیره گیاه تغذیه می‌کنند و موجب ضعف و کاهش عملکرد درخت می‌شوند. شپشک‌ها انواع مختلفی دارند که شامل شپشک سپردار سیاه، شپشک سپردار قهوه‌ای، شپشک سپردار قرمز، شپشک سپردار الفی، شپشک سپردار واوی و شپشک سن ژوزه هستند. این حشرات کوچک به شکل کشیده یا بیضی دیده می‌شوند و یک پوشش سپر مانند روی بدن خود دارند.
البته برخی دیگر از گونه‌های شپشک مانند شپشک استرالیایی، شپشک مومی، شپشک ستاره‌ای و... نیز وجود دارند که ظاهر آنها متفاوت است. این آفت روی درخت عسلک تولید می‌کند و منجر به سیاه شدن درخت و برگ گریپ فروت میش ود. شپشک‌ها بخش عمده‌ای از قسمت‌های گیاه شامل برگ، میوه و شاخه‌های جوان و مسن را مورد حمله قرار می‌دهند و در نهایت باعث خشک شدن درخت می‌شوند.
برای کنترل و پیشگیری از حمله شپشک‌ها به باغات گریپ فروت باید از نهال سالم استفاده کنید. با توجه به تنوع بالای این آفت باید نوع آن را شناسایی کنید و با توجه به آن از کارت‌های طعمه چسبنده استفاده نمایید. کنترل بیولوژیک مانند بالتوری¬ها یکی از موثرترین راه‌ها برای از بین بردن شپشک است. کنترل زراعی، مدیریت تلفیقی آفت و استفاده از سموم موثر مانند مالاتیون از دیگر راهکارها برای کنترل این آفت شناخته می‌شوند.
یکی از آفات درخت گریپ فروت شته است که از شیره گیاه تغذیه می‌کند. این حشره پس از تغذیه ماده چسبناکی روی گیاه به وجود می‌آورد که برای درخت بسیار مضر بوده؛ چراکه ناقل بیماری‌های ویروسی مانند تریستزای است. شته به برگ‌های جدید و ساقه گریپ فروت حمله می‌کند و باعث ایجاد بیماری تریستزای مرکبات می‌شود. شته‌ها از حشرات بسیار ریزی هستند که مهمترین آنها شته سبز، شته سیاه و شته قهوه‌ای به شمار می‌روند. برای کنترل و مبارزه با این آفت از دشمنان طبیعی مانند زنبور پارازیتوئید، مگس خانواده سرفیده و لارو بالتوری استفاده کنید.
برای کنترل شیمیایی از آفت‌کش‌ها و سموم مختلف مانند دیازینون، مالاتیون و کنفیدر استفاده کنید. در صورتی که جمعیت شته‌ها زیاد است دو هفته بعد سمپاشی را مجدد تکرار کنید.
کنه‌ها را می‌توان از رایج‌ترین آفات درخت گریپ فروت به شمار آورد که گونه‌های مختلفی دارند. از انواع این حشرات می‌توان به کنه قرمز مرکبات، کنه مرکبات تگزاس، کنه زنگ مرکبات و کنه مخملی مرکبات اشاره کرد. کنه¬ها معمولاً به برگ‌ها حمله می‌کنند و با تغذیه از آنها ش یره برگ را می‌مکند. مهمترین خسارت این حشرات ریزش برگ و میوه است که در صورت عدم توجه به آن ضرر زیادی متوجه باغ خواهد شد. کنه‌ها بر روی برگ درخت به شکل تار عنکبوت به تولید تار می‌پردازند و از این طریق می‌توانید به تشخیص آفات کنه بپردازید.
کنترل بیولوژیکی، استفاده از سموم فسفره روغنی، کنترل شیمیایی مثل آبامکتین و استفاده از قارچ‌کش‌ها راه‌های کنترل و پیشگیری از کنه‌ها هستند.
پروانه مینوز آفت برگ گریپ فروت است و علائم خود را بر روی برگ درختان مرکبات نشان می‌دهد. در انتهای بال این حشره رنگ زرد و چندین نوار سیاه دیده می‌شود. پروانه مینوز در مناطق گرمسیر بسیار فعا ل بوده و شما در جنوب کشور شاهد آن خواهید بود. همچنین تخم‌های این آفت در زیر برگ و پارانشیم آن قرار می‌گیرند. پروانه مینوز خسارات خود را به شکل خطوط پیچیده روی برگ نشان می‌دهد و باعث لوله شدن برگ‌ها می‌شود.
با استفاده از زنبور پارازیتوئید و شفیره آلوفیده می‌توان به کنترل بیولوژیکی این آفت پرداخت. همچنین با سموم موثر مانند کنفیدر و پروکلیم فیت می‌توانید درختان را سمپاشی کنید.
آفاتی که در گریپ فروت بیشترین خسارت را وارد می‌کنند
از مهمترین آفات گریپ فروت می‌توان تریپس را نام برد که خسارات زیادی را متحمل باغات مرکبات می‌کند. این حشره بسیار کوچک دارای بال‌های حاشیه‌ای است و به رنگ زرد و نارنجی دیده می‌شود. در فصل بهار و تابستان تخم‌ریزی تریپس‌ها شروع می‌شود و تخم‌های خود را در سطح برگ‌های جدید، شاخه‌های سبز و میوه‌های جوان قرار می‌دهند. همچنین تخم زمستان را سپری می‌کند و با مساعد شدن هوا لاروها متولد می‌شوند. لاروهای تریپس از کاسبرگ‌های جوان و میوه‌های جوان تغذیه می‌کنند و تریپس‌های بالغ نیز به اطراف شاخه و برگ درخت حمله کرده و به درون سلول‌های اپیدرم میوه نفوذ می‌کنند. ایجاد زخم‌های ضخیم و لکه‌های نقره‌ای یا خاکستری روی پوست نشان‌دهنده حمله تریپس هستند.
پس از گلدهی گریپ فروت بلافاصله آنها را سمپاشی کنید. پروفنفوس، استامی پراید و دیکلروس از سموم موثر برای از بین بردن تریپس‌ها هستند.
از دیگر آفت‌های خطرناک که درخت گریپ فروت را مورد حمله قرار می‌دهد مگس میوه مدیترانه‌ای است. این حشره به‌منظور تغذیه از میوه خسارات زیادی به آن وارد می‌کند و باعث از بین رفتن میوه‌ها می‌شود. این آفت در تمام روزهای سال به شکل‌های مختلفی در مراحل رشد قرار می‌گیرد. همچنین زمستان خود را به‌صورت شفیره می‌گذراند و هنگام بهار حشره کامل آن از شفیره خارج می‌شود. لهیدگی و تغییر رنگ میوه از مهمترین خسارت‌های مگس میوه مدیترانه‌ای هستند.
برای کنترل و پیشگیری از این آفت انبارهای میوه را به مدت ۶ ساعت با نیتروژن تری کلراید یا گاز اتیلن دی بروماید ضدعفونی کنید. کنترل زراعی و مکانیکی، طعمه پاشی و استفاده از حشره‌کش دیپترکس پس از رسیدن میوه‌ها از دیگر راه‌های کنترل و مبارزه با این آفت هستند.
انواع بیماری‌هایی که سبب آسیب زایی به گریپ فروت می شوند عبارتنداز:
بیماری شانکر باکتریایی از مهمترین و مخرب‌ترین بیماری‌های درختان مرکبات از جمله گریپ فروت است. این بیماری نه تنها در ایران بلکه در سراسر دنیا به‌ویژه مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری خسارات زیادی به بار می‌آورد. عامل بیماری شانکر باکتریایی سه گونه باکتری است که خطرناک‌ترین آن Xanthomonas citri subsp. citri معرفی می‌شود. این باکتری به شاخه‌های جوان و میوه‌ها حمله می‌کند و به شکل لکه‌های برجسته در سطح آنها ظاهر می‌شود.همچنین این بیماری به سرعت گسترش پیدا کرده و باعث ریزش برگ و میوه و سرخشکیدگی درخت می‌شود. شانکر باکتریایی تاثیر زیادی بر روی کاهش کمیت و کیفیت میوه دارد.
راه‌های مختلفی برای کنترل و درمان شانکر باکتریایی وجود دارند که مهمترین آنها رعایت اصول بهداشتی و قرنطینه‌ای است. استفاده از ارقام مقاوم، هرس درختان بادشکن، حذف شاخه‌های و قسمت‌های آلوده و استفاده از قارچ‌کش‌ها باعث کنترل این بیماری می‌شوند.
از بیماری‌های شایعی که بسیاری از باغات مرکبات شمال کشور را آلوده می‌کند بیماری کپک دوده‌ای است. این بیماری به شکل دوده سیاه روی سطح برگ، میوه و شاخه ظاهر می‌شود. قارچ Capnodium citri عامل بیماری کپک دوده‌ای مرکبات است. حشرات مکنده مانند شته که عسلک تولید می‌کنند با جذب قارچ باعث به وجود آمدن این بیماری می‌شوند.
موثرترین راه برای کنترل و پیشگیری از این بیماری مبارزه با حشرات مکنده است. همچنین در طول سال به مدت ۲ الی ۳ بار باید درختان را سمپاشی کنید. پیشنهاد می‌شود از حشره‌کش فسفره تماسی و روغن سمپاشی استفاده نمایید.
بیماری دیگری که درختان گریپ فروت را آلوده می‌کند لکه سیاه مرکبات است. این بیماری در مناطق گرمسیری و در روزهای بارانی تابستانی دیده می‌شود. قارچ Guignardia citricarpa باعث به وجود آمدن بیماری لکه سیاه مرکبات می‌شود. این بیماری به شکل لکه‌های کوچک گرد فرورفته بر روی برگ و میوه ظاهر می‌شود که اطراف آنها را هاله زرد رنگ فرا می‌گیرد. تقویت درختان باعث مقاوم شدن آنها در برابر این بیماری خواهد بود.
از نهال‌های عاری از آلودگی جهت کاشت استفاده کنید و برگ‌های آلوده و خشکیده درخت را از بین ببرید. زمانی که بیماری باغ را فرا می‌گیرد کنترل شیمیایی بسیار موثر خواهد بود.
از جمله بیماری‌هایی که نقاط جوان را تحت تاثیر قرار می‌دهد ریزبرگی یا استابورن مرکبات است. این بیماری معمولاً در مناطق خشک و گرم به وجود می‌آید، همچنین فشرده شدن شاخ و برگ‌ها، فنجانی شدن برگ‌ها و ایجاد نقوش زرد بر روی برگ‌ها از نشانه‌های این بیماری هستند. علاوه‌بر این در این بیماری از رشد میوه‌های گریپ فروت کاسته می‌شود و به شکل کوچک، نامتقارن و مخروطی شکل خواهند بود. همچنین پوست میوه‌ها نارنجی نمی‌شود و هنگام برداشت سبز هستند. مایکوپلاسمای Spiroplasma citri عامل بیماری استابورن مرکبات است.
اگر درختان در مناطقی قرار دارند که این بیماری شایع نیست برای پیشگیری از بروز آن از پیوندک سالم استفاده کنید. در مناطق خشک و گرم درختان آلوده باید به طور کامل ریشه‌کن شوند و از ارقام مقاوم و پیوندهای عاری از بیماری استفاده شود. تیمار درختان گریپ فروت با تتراسایکلین برای مبارزه با استابورن در سطوح کوچک موثر است.
نماتد را می‌توان از رایج‌ترین بیماری‌های مرکبات مانند گریپ فروت به شمار آورد. این بیماری رشد درختان را کند می‌کند و باعث ضعیف شدن درختان جوان می‌شود. در صورتی که بیماری گسترده باشد رشد میوه‌ها کم می‌شود و کوچک می‌مانند. همچنین از رشد برگ‌ها کاسته می‌شود و ممکن است زرد شوند، عواملی مانند نوع خاک، رطوبت، رقم پایه و عملیات زراعی در میزان آلودگی نماتد مرکبات تاثیرگذار هستند. از علائم این بیماری می‌توان به کلفت شدن ریشه درختان اشاره کرد که آلودگی‌های گل مانند (به دلیل چسبیدن خاک به ترشحات نماتد) روی آنها به وجود می‌آیند. عامل ایجاد این بیماری نماتدها هستند که در ریشه درخت به شکل فعال قرار دارند و با میکروسکوپ قابل مشاهده‌اند.
استفاده از زمین‌های عاری از آلودگی، استفاده از نهال عاری از آلودگی، عدم استفاده از آب آلوده و استفاده از نماتدکش‌ها مانند فنامیفوس پس از کاشت درخت راه‌هایی برای کنترل و مبارزه با این بیماری هستند.
از دیگر بیماری‌های شناخته شده گریپ فروت بیماری اگزوکورتیس است. این بیماری از انواع بیماری‌های ویروئیدی به شمار می‌رود که در درختان پیوندی روی پایه‌های سیترنج دیده می‌شود. این بیماری به دلیل انتشار سریع و حمله ویروس به سایر درختان به شکل نهان بسیار خطرناک است. در صورتی که از درختان آلوده به این بیماری پیوندک گرفته شود پس از چند سال در قسمت پایه درختان حساس علائمی مانند شکاف های عمودی بر روی پوست و پوسته پوسته شدن درخت مشاهده می‌گردد.
کاهش وزن درخت تا ۴۲ درصد در سنین ۷ تا ۱۱ سالگی و کاهش ارتفاع درختان حدود ۵۰ درصد از علائم بیماری اگزوکورتیس هستند. همچنین رشد درختان آلوده به این بیماری متوقف می‌شود و پوست‌اندازی می‌کنند. سایر علائم این بیماری به شکل پیچیدگی برگ‌ها حول محور اصلی به سمت پایین و پاکوتاهی در پایه‌های مقاوم پیوند شده هستند. CEVd عامل بیماری ویروئیدی اگزوکورتیس است.
استفاده از نهال سالم و ارقام سالم و عاری از ویروس، استفاده از پایه نارنج س ه برگ راه‌هایی برای کنترل بیماری اگزوکورتیس محسوب می‌شوند. همچنین پیش از استفاده از لوازم پیوندی و هرس آنها را با سدیم هیدروکسید یا سدیم هیپوکلریت ضدعفونی کنید. در نظر داشته باشید امکان درمان و سالم کردن درختان آلوده به این ویروس وجود ندارد و تنها می‌توان از روش‌های ذکر شده از بروز بیماری پیشگیری کرد.
بیماری تریستزای از بیماری‌های مهم مرکبات است و با نشانه‌هایی مانند زردی در نهال‌های بذری، زوال درختان پیوند شده روی پایه نارنج و ساقه آبله‌ای ایجاد می‌شود. این بیماری بیشترین خسارات مالی را در بین بیماری‌های ویروسی به وجود می‌آورد. عامل بیماری تریستزای ویروسی از گروه کلستروویروس است و این ویروس به واسطه حشرات ناقل و پیوند آلوده وارد باغ می‌شود و درختان را آلوده می‌کند.
راه‌های کنترل و درمان بیماری تریستزای شامل اعمال قرنطینه و ممانعت از انتقال بیماری به سایر مناطق، استفاده از پیوندهای سالم و مقاوم، از بین بردن درختان آلوده و سوزاندن آنها و مبارزه با حشرات ناقل هستند.
قارچ Penicillium digitatum عامل بیماری کپک سبز مرکبات است. این بیماری به‌ویژه پس از برداشت میوه گریپ فروت بسیار فراگیر می‌شود و سطح میوه‌ها را می‌پوشاند. اصلی‌ترین نشانه این بیماری ظاهر شدن لکه‌های رنگ‌پریده روی پوست میوه است. همچنین در اطراف لکه‌ها نوار سبزی به وجود می‌آید و به تدریج کل میوه را می‌پوشاند. علاوه بر آن بافت میوه دچار لهیدگی و نرمی می‌شود و باید هنگام برداشت محصول بسیار دقت کنید به پوست میوه آسیب نرسانید و آن را زخم نکنید. میوه‌ها را به مدت سه دقیقه با ترکیب آب و تیابندازول ضدعفونی کنید و سپس آنها را در کاغذ مومی قرار دهید.
مقابله و درمان آفات و بیماری‌های گریپ فروت با روش‌های مختلفی انجام می‌شود که در مقاله امروز به بررسی آنها پرداختیم. در اپ و سایت باغبون روش تشخیص آفت گریپ فروت و راهکارهای مناسب جهت درمان آنها ارائه می‌شود. باغداران و کشاورزان عزیز در صورت مشاهده هر گونه علائم می‌توانند با مشاورین متخصص این مجموعه در بخش نظرات این مقاله و یا در بخش پرسش و پاسخ ارتباط برقرار کنند تا راهنمایی شوند.
تریپس مرکبات و مگس میوه مدیترانه‌ای.
حشرات مکنده مانند شته که عسلک تولید می‌کنند با جذب عامل بیماری (قارچ) باعث به وجود آمدن این بیماری می‌شوند.
استفاده از زمین‌های عاری از آلودگی، استفاده از نهال عاری از آلودگی، عدم استفاده از آب آلوده و استفاده از نماتدکش‌ها مانند فنامیفوس پس از کاشت درخت.
اعمال قرنطینه و ممانعت از انتقال بیماری به سایر مناطق، استفاده از پیوندهای سالم و مقاوم، از بین بردن درختان آلوده و سوزاندن آنها و مبارزه با حشرات ناقل.