روش کاشت کنجد + شرایط و زمان کاشت

کنجد از محصولات زراعی با ارزش است که در ایران جایگاه ویژه‌ای دارد. این گیاه به دلیل مقاومت بالا در برابر کم‌آبی برای زراعت در کشور فوق‌العاده است و با سود خوبی همراه خواهد بود. کاشت کنجد نیازمند دانش و اطلاعات دقیق در مورد شرایط آب و هوایی، نوع خاک و روش‌های کاشت است. این مقاله به بررسی کامل روش‌های کاشت کنجد و شرایط لازم برای رشد آن می‌پردازد.

کنجد دانه‌ای ریز و روغنی و در رنگ‌های سفید و سیاه است که ارزش غذایی فراوانی دارد. خواستگاه اصلی کنجد هندوستان است و در حال حاضر کشور چین بزرگترین تولید کننده کنجد است. در 22 استان ایران کنجد کاشت می‌شود. کنجد از مهمترین منابع آنتی‌اکسیدان‌ها، مواد معدنی و ویتامین‌ها به شمار می‌رود و در تهیه انواع غذا، سس، سالاد، دسر، نان و شیرینی به کار می‌رود. این ماده مغذی برای حفظ سلامت بدن بسیار مفید است و به تقویت سیستم ایمنی و سلامت استخوان‌ها و قلب و عروق می‌پردازد.

کنجد را می‌توانید به صورت‌های مختلف مصرف کنید و یکی از مهم‌ترین و محبوب‌ترین فرآورده‌های آن روغن کنجد است که خواص درمانی فوق‌العاده بالایی دارد. دانه کنجد 50-40 درصد روغن دارد. در هر ۱۰۰ گرم دانه کنجد ۱۷.۷۳ گرم پروتئین، ۲۳.۴۵ گرم کربوهیدرات، ۱۱ میلی‌گرم سدیم، ۷.۷۵ میلی‌گرم روی، ۹۷۵ میلی‌گرم کلسیم، ۳۵۱ میلی‌گرم منیزیم، ۶۲۹ میلی‌گرم فسفر، ۱۴.۵۵ میلی‌گرم آهن، ۴.۰۸ میلی‌گرم مس، ۴۶۸ میلی‌گرم پتاسیم و ۳۴.۴۰ میکروگرم سلنیوم وجود دارد.

کاربرد این محصول علاوه بر مصارف خوراکی در طب و داروسازی و در صنعت جهت ساخت مواد آرایشی بهداشتی، صابون حشره‌کش و حتی کاغذ می‌باشد. کنجاله این گیاه به دلیل داشتن درصد بالای پروتئین، فسفر و کلسیم جهت تولید غذای دام و طیور استفاده می‌شود.

کنجد گیاهی گرمادوست و روزکوتاه است. این گیاه خاص مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری است. هوای گرم و نور زیاد برای رشد آن مورد پسند می‌باشد. اما دمای بالای 40 درجه سانتیگراد باعث تشکیل ناقص کپسول آن می‌شود. خوشبختانه بسیاری از مناطق ایران واجد شرایط برای کاشت کنجد هستند و در این شرایط بحران کم‌آبی انتخاب خوبی برای کشاورزان است تا به سود بالایی دست پیدا کنند. اگر می‌خواهید با صفر تا صد کاشت کنجد آشنا شوید باید پیش از آن اطلاعات دقیقی از شرایط لازم برای کاشت کنجد به دست آورید تا در این راه موفق شوید.

اولین قدم برای کاشت کنجد انتخاب خاک مناسب است. کنجد برای کاشت به خاک خاصی نیاز دارد و نمی‌توان در هر خاکی به کشت آن پرداخت. البته در صورتیکه خاک زهکشی و تهویه مناسبی داشته باشد گیاهان کنجد قادر به تحمل شرایط مختلف خاک خواهند بود. بهترین خاک برای کاشت کنجد خاک شنی و لومی است. از کاشتن گیاهان کنجد در خاک‌های مرطوب، خاک‌های رسی سنگین و خاک شور و نمکی پرهیز کنید. همچنین خاک باید به خوبی زهکشی شده باشد. این گیاه در خاکهای اسیدی تا قلیایی رشد خوبی نشان داده است اما خاک‌های خنثی گزینه خوبی برای رشد گیاه کنجد هستند و خاک‌هایی که ph آنها بین ۶.۵ تا ۷.۵ است نیز گزینه مطلوبی برای کشت کنجد محسوب می‌شوند. پیش از کشت گیاه خاک را از وجود علف‌های هرز به طور کامل پاکسازی کنید و آن را شخم و کوددهی نمایید.

جوانه‌زنی کنجد به دمای بالا نیاز دارد. دمای ۲۰ درجه سانتیگراد بهترین زمان برای کاشت گیاه کنجد است و دمای ۲۵ تا ۲۷ درجه سانتیگراد نیز گرمای مناسب برای بستر بذر است. اگر دمای هوا زیر ۱۸ درجه سانتیگراد باشد رشد گیاهچه کند پیش می‌رود و در دمای زیر ۱۰ درجه سانتیگراد نیز جوانه‌زنی کنجد متوقف خواهد شد. اگر هنگام کاشت با بارندگی مواجه شدید اجازه دهید بارندگی قطع شود و پس از افزایش پیدا کردن دمای خاک اقدام به کاشت کنید. کنجد علاوه بر گرما به نور زیادی احتیاج دارد و از گیاهان روزکوتاه به شمار می‌رود؛ بنابراین گیاهان کنجد را در محلی بکارید که از نور کافی برخوردار هستند.

کنجد مقاوم به گرما و خشکی است اما برای تولید و عملکرد قابل قبول نیازمند تامین رطوبت است. آبیاری از مهمترین شرایط لازم برای کاشت و رشد گیاه کنجد است و تاثیر بالایی در میزان کیفیت و باردهی محصول دارد. از مهمترین ویژگی‌های گیاه کنجد مقاومت بالای آن در برابر کم‌آبی است با این حال در برابر تنش خشکی شدید بسیار حساس است. از طرفی رطوبت بالای خاک و عدم تهویه ایجاد مشکلاتی برای این گیاه خواهد کرد و به همین دلیل مدیریت آب در زراعت این کشت اهمیت دارد.

بعد از جوانه‌زنی بذرهای کنجد در سه مرحله پیش از گلدهی، زمان گلدهی و تشکیل غلاف کنجد به آبیاری گیاه بپردازید. از روش‌های مختلف مانند کرتی (غرقابی) و یا جوی و پشته برای آبیاری کنجد می‌توانید استفاده کنید که بسته به نوع زمین کشت دارد. زمانی گیاه از عملکرد خوبی برخوردار خواهد بود که رطوبت آن تامین شده باشد و هنگامی که مشاهده کردید گیاهان تشنه هستند در هنگام شب آنها را آبیاری کنید. آبیاری بیش از حد گیاهان کنجد باعث بروز بیماری‌های قارچی مانند پوسیدگی زغالی، پژمردگی بوته میری می‌شود.

تغذیه کنجد نیز اهمیت فراوانی دارد و برای رشد و نمو بهتر باید مواد مغذی آن تامین شود. به این منظور باید از کودهای مناسب استفاده کرد. در صورت کوددهی کنجد درصد روغن بذر آن افزایش پیدا می‌کند و محصول کیفیت بالایی خواهد داشت. تغذیه درست و اصولی گیاه در تمام مراحل حتی قبل از کاشت مهم است. کودهای آلی، کودهای دارای اسیدآمینه در مراحل رشد، کودهای حاوی عناصر ریزمغذی در شروع گلدهی کنجد و کودهای پتاسیمی در مرحله پر شدن کپسول کنجد از مهمترین کودهایی هستند که برای تغذیه گیاه به کار می‌روند.

کنجد از گیاهان زراعی بسیار قدیمی است که در سراسر دنیا از جمله ایران به کشت و کار آن پرداخته می‌شود. با این حال برخی از کشاورزان به‌ویژه کسانی که تازه قصد کشت کنجد را دارند با مراحل آن آشنا نیستند. در این بخش به توضیح مهم‌ترین مراحل کاشت کنجد می‌پردازیم.

اولین مرحله از کشت کنجد آماده‌سازی زمین است. همانطور که گفته شد خاک لومی شنی بهترین خاک برای کاشت کنجد است و بستری که برای کشت بذر این گیاه انتخاب می‌شود باید کاملاً نرم باشد. از آنجایی که کنجد از دانه‌های روغنی به شمار می‌رود برخلاف سایر گیاهان به رشد اولیه و جوانه‌زدن بسیار حساس است. پس از انتخاب خاک در اولین اقدام باید آن را به طور نیمه‌عمیق شخم بزنید و در صورت وجود سنگ و کلوخ توسط دو دیسک عمود بر هم آنها را خرد و تبدیل به پودر کنید.

پس از آن عملیات سمپاشی مکانیکی جهت جلوگیری از رشد علفهای هرز و کوددهی خاک را انجام دهید و به‌وسیله ابزارهای مناسب مانند لولر آنها را در کل زمین به طور یکنواخت پخش کنید. اگر کشت کنجد به طور غیر دیم صورت می‌گیرد باید از ماند آب زمین جلوگیری کرد تا مشکلاتی مانند بیماری‌های قارچی و سله بستن خاک به وجود نیاید. به طور کلی بستر بذر باید صاف، مسطح و متراکم باشد تا برداشت به درستی انجام گیرد. شخم عمیق پاییز و شخم سطحی بهار نیز برای نرم شدن خاک لازم هستند به‌ویژه اگر زمین حاصلخیز نباشد. کاشت بذر

قبل از کاشت بذر باید نوع و مقدار آن را به درستی انتخاب کرد. منطقه و نوع کاشت از مهمترین عواملی هستند که مقدار بذر را تعیین می‌کنند. اگر بذر با محصولات دیگر مانند گندم کاشته شود باید فاصله و میزان آنها با توجه به نوع منطقه رعایت شود و اگر بذر به تنهایی کاشته می‌شود باید در هر هکتار و با توجه به شرایط اقلیمی میزان آن را تعیین نمود. در روش کاشت دستی در هر هکتار ۵ تا ۱۵ کیلوگرم بذر نیاز است و در زراعت‌های ردیفی در هر هکتار حدود ۳ تا ۵ کیلوگرم بذر باید استفاده شود.

ضدعفونی کردن بذر قبل از کاشت بسیار مهم است و به این منظور برای ضدعفونی کردن هر ۱۰۰ کیلو بذر از محلول ۵ در هزار سولفات مس یا کاپتان ۷۵ درصد به نسبت ۷۰ گرم استفاده کنید. در این مرحله نوبت به کاشت بذر کنجد می‌رسد و به دلیل اندازه کوچکی که دارند و حجم فراوان آنها را همراه با خاک، شن یا خاکستر مخلوط می‌کنند. برای پخش کردن بذرها در سطح زمین از دستگاه‌های بذرپاش دستی، بذرکارهای تراکتوری یا سایر بذرپاش‌ها می‌توانید استفاده کنید.

به دلیل تنوع در آرایش وشاخه‌دهی کنجد، فاصله بین ردیف‌های کاشت بین 45 تا 70 سانتیمتر و فاصله بذور در هر ردیف 3 تا 15 سانتیمتر می‌باشد. با توجه به نوع خاک عمق آن بین ۲ الی ۵ سانتی‌متر و حتی ۱۰ سانتی‌متر متغیر است و عواملی مانند نوع رقم، جنس خاک، میزان رطوبت خاک و زمان کاشت در تعیین عمق خاک تاثیرگذار هستند.

پس از کشت بذر کنجد نیاز است مراقبت‌هایی را انجام دهید تا به نتیجه مطلوب برسید و با تولید محصولات باکیفیت و عرضه در بازار سوددهی بالایی کسب کنید. گیاه در تمام مراحل رشد و نمو نیاز به نور مستقیم خورشید دارد و برای آن که گرمای بیشتری دریافت کند می‌تواند در نزدیکی آن یک دیوار سنگی یا آجری بکارید. کنجد از گیاهانی است که برای رشد به آب زیادی نیاز ندارد و نباید آنها را در نزدیک گیاهانی بکارید که به طور مداوم آبیاری می‌شوند.

کوددهی یکی از مهمترین اقدامات مراقبتی گیاه کنجد است و در مرحله شروع گلدهی و مرحله پر شدن کپسول باید گیاهان را کوددهی کنید. توصیه می‌شود طبق آزمون خاک و گیاه جهت اطلاع از وضعیت عناصر غذایی اقدام به کوددهی کرد. با توجه تحقیقات انجام شده کودهای آلی با بهبود بخشی ساختار خاک راهکار مناسبی جهت افزایش عملکرد کنجد می‌باشند.

بطورکلی در زراعت کنجد کودهایی که سرشار از عناصر ریزمغذی، کلسیم و روی هستند در مرحله شروع گلدهی باعث افزایش تعداد گل می‌شوند و به موجب آن تعداد کپسول‌ها نیز افزایش پیدا خواهند کرد. همچنین در مرحله پر شدن کپسول از کودهای پتاسیمی جهت تقویت گیاه استفاده کنید. پتاسیم از مهم‌ترین عناصری است که توسط برگ‌ها به دانه انتقال داده می‌شود و برای رشد کپسول ضروری است.

حدود ۱۰۰ الی ۱۲۵ روز طول می‌کشد تا دانه‌های کنجد به طور کامل برسند. پس از قهوه‌ای شدن غلاف کنجد و باز شدن آنها موقع برداشت دانه‌ها فرا می‌رسد. این غلاف‌ها بسیار نازک هستند و باید با دقت بالایی چیده شوند. به‌وسیله داس و کمباین نیز می‌توانید برداشت کنجد را انجام دهید. جلوگیری از آلوده شدن گیاهان کنجد به بیماری‌ها و آفات از مهمترین مراقبت‌ها پس از کاشت است. کرم برگخوار و دانه‌خوار کنجد، کرم قوزه، کرم طوقه‌بر یا آگروتیس، زنجره، و شته از مهمترین آفات کنجد هستند و از طریق مدیریت تلفیقی می‌توان آنها را کنترل کرد.

از بیماریهای مهم و رایج این محصول می‌توان به گل سبز یا فیلودی کنجد، پژمردگی فوزاریومی، پژمردگی ورتیسلیومی و پوسیدگی زغالی اشاره کرد. تنظیم تاریخ کاشت، مبارزه با ناقل درخصوص بیماری گل سبز، ضدعفونی بذور، داشتن آیش و تناوب، مدیریت آبیاری و کاربرد سموم بیولوژیک و یا شیمیایی در کنترل این عوامل موثر است.

زمان کاشت کنجد از مسائل مهمی است که کشاورزان باید به آن توجه داشته باشند. درجه حرارت مناسب برای سبز شدن، پایداری دمای هوا و زمان گلدهی از مهمترین فاکتورهایی هستند که برای تعیین تاریخ کاشت کنجد باید در نظر بگیرید. زمان کاشت کنجد در هر یک از نقاط با توجه به شرایط آب و هوای متنوع متفاوت است. اواسط تیر ماه تا اوایل مرداد ماه بهترین زمان برای کشت کنجد است. توجه داشته باشید جوانه‌زنی گیاه کنجد به آرامی صورت می‌گیرد و زمان زیادی طول می‌کشد تا رشد کند.

پس از سبز شدن گیاهان کنجد نباید حرارت پایین بیاید و هوا باید از پایداری دما برخوردار باشد. دمای مناسب هنگام گلدهی گیاه زیر ۲۷ درجه سانتیگراد است و نباید گرما بیش از این حد شود چرا که باروری گل‌ها با مشکل مواجه می‌شود و کپسول‌های تشکیل شده با کاهش تعداد روبرو خواهند شد. به طور کلی میانگین دمای شبانه‌روز ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتیگراد مناسب‌ترین دما برای کاشت کنجد است.

از فصل بهار تا اوایل تابستان امکان کاشت گیاه وجود دارد و کنجد در بین انواع گیاهان زراعی از آخرین زراعت‌های بهاره جهت کشت شناخته می‌شود. اگر در مناطق گرمسیر زندگی می‌کنید کشت کنجد را پس از برداشت گندم و جو انجام دهید. همچنین در مناطق پنبه‌کاری به مدت یک الی دو هفته پس از برداشت پنبه اقدام به کشت کنجد کنید. در مناطقی که به کشت ذرت و سویا پرداخته می‌شود ۲۰ روز پس از برداشت سویا می‌توانید کنجد را بکارید.

در مقاله امروز به آموزش کاشت کنجد به طور کامل و دقیق پرداختیم و کشاورزان عزیز می‌توانند با توجه به نکات و اقدامات لازم محصولات باکیفیت به دست آورند. علاوه بر آشنایی با شرایط و مراحل کاشت کنجد در طول رشد گیاه باید آن را از خسارات ناشی از حمله آفات و بیماری‌ها در امان نگه دارید؛ بنابراین برای آشنایی با روش تشخیص آفات کنجد و دریافت راهکارهای مناسب برای مبارزه با آنها از طریق اپ و سایت باغبون می‌توانید با کارشناسان متخصص تماس بگیرید. همچنین در سایت باغبون به فروش اینترنتی محصولات کشاورزی و زراعی با مناسب‌ترین قیمت پرداخته می‌شود.

اواسط تیر ماه تا اوایل مرداد ماه بهترین زمان برای کشت کنجد است.

بهترین خاک برای کاشت کنجد خاک شنی و لومی است.

به طور کلی میانگین دمای شبانه‌روز ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتیگراد مناسب‌ترین دما برای کاشت کنجد است.

آبیاری بیش از حد گیاهان کنجد باعث بروز بیماری‌های قارچی مانند پوسیدگی زغالی، پژمردگی و بوته میری می‌شود.