انار از خوشمزهترین میوههایی است که در ایران جایگاه ویژهای دارد و نه تنها بهعنوان یک خوراکی بلکه در فرهنگ ما ارزش زیادی دارد. درخت انار در نقاط مختلفی از کشور کشت میشود که با توجه به اقلیم و شرایط محیطی از گونههای متفاوتی برخوردار هستند و دارای شکل و مزه متنوع هستند. ایران در کنار کشورهایی مانند هند، ترکیه و آمریکا از بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان انار شناخته میشود و محصولات درجه یک روانه بازار میکند. در ادامه همراه ما باشید تا با بهترین گونههای انار و شرایط کاشت و رشد آنها آشنا شوید.
انار از مهمترین و محبوبترین محصولات کشاورزی در ایران است و در مناطق متعددی کشت میشود. هر یک از گونههای انار در مناطق مختلف از ویژگیهایی مانند طعم و شکل متفاوت برخوردار هستند و به راحتی میتوان آنها را تشخیص داد. ساوه بهعنوان پایتخت تولید انار در کشور شناخته میشود و پس از آن شهرهای شیراز، یزد، کاشان، قزوین، اهواز، جیرفت و آذربایجان شرقی از مهمترین تولیدکنندگان انار هستند. در معرفی انواع انار باید گفت بهترین آنها عبارتند از:
همانطور که برای خیلی از ما آشنا است انار ساوه بهعنوان بهترین انار ایران به حساب میآید. ساوه در استان مرکزی قرار دارد و باکیفیتتر ین انار داخلی را تولید میکند. این شهر دارای باغات بسیار وسیع انار است و توسط بهترین کشاورزان کشت و پرورش مییابند. انار ساوه با دانههای درشت با رنگ قرمز روشن و درخشان ، پوست ضخیم تر، قرمز یکدست و مقاوم با ماندگاری بالاتر و طعمی بسیار شیرین و لذیذ است. دانههای انار ساوه به دلیل اندازه درشتی که دارند شبیه به خرما هستند و از این رو به دانههای خرمایی نیز شهرت دارند. این میوه کاملاً بومی ایران بوده و میتواند دمای ۵۵ درجه سانتیگراد را تحمل کند. بسیار آبدار است و در شرایط مساعد باردهی خوبی میدهد. انار ساوه از بهترین محصولات صادراتی داخلی است و به بسیاری از کشورهای دنیا صادر میشود.
از دیگر انارهای مرغوب و پرطرفدار انار دانه سیاه را میتوان نام برد. این میوه را به دلیل داشتن دانههایی به رنگ سیاه یا قرمز تیره نامگذاری کردهاند و طعم فوقالعاده لذیذی دارد. انار دانه سیاه سرشار از خواص درمانی بوده و در نزد طب سنتی از جایگاه ویژه بهرهمند است. انار دانه سیاه دیررس در نقاط متنوع در ایران کشت میشود که در این میان انار دانه سیاه کاشان بهترین نوع آن است. قدرت رشد درخت متوسط است.
این درخت در برخی از مناطق شهر ساوه نیز کشت میشود و کیفیت بالایی دارد. این میوه دارای پوستی نازک قرمز با تاج کوچک است و عملکرد بالا با صرفه اقتصادی بسیار خوبی دارد. انار دانه سیاه در بین گونههای دیر گل قرار میگیرد و به دلیل مقاومت در برابر سرمای بهاره و خشکی امکان کاشت آن در مناطق معتدل تا سردسیر وجود دارد. این انار نیز بومی ایران است و باردهی فوقالعاده بالایی دارد. طعم انار دانه سیاه ملس است و طرفداران خاص خود را دارد. در تمام مناطق کاشت انار پرورش مییابد.
از دیگر گونههای باکیفیت انار به انار واندرفول میتوان اشاره کرد که سودآوری اقتصادی بسیار بالایی دارد. میوههای این درخت بسیار مرغوب هستند و به شکل کروی، پوست قرمز و اندازه نسبتاً درشت دیده میشوند. دانههای انار واندرفول آبدار هستند و طعم ترش و شیرین دارند و برای تهیه فرآوردههایی مانند رب انار و آبمیوه به کار میروند. این گونه از انار در خاکهای سبک و حاصلخیز باردهی فوقالعاده بالایی میدهد و امکان کاشت آن در مناطق گرمسیر و سردسیر وجود دارد. این گونه از انارهای ایرانی زودبازده هستند و در هر هکتار حدود ۷۰۰ نهال میتوان از آن کاشت. انار واندرفول در مناطق کوهستانی رشد خوبی دارد.
انار نیزار متعلق به شهر قم است و از بهترین انار ایران به حساب میآید. دانههای این میوه دارای طعم ملس و اندازه درشت هستند و طرفداران زیادی دارند. انار نیزار دارای پوست نازک، یکدست و بدون ترکخوردگی است و از مقاومترین گونهها شناخته میشود که در برابر بیماریها و آفاتی مانند کرم گلوگاه مقاومت خوبی از خود نشان میدهد. ماندگاری این انار بسیار بالا است و تا مدتهای طولانی میتوان آن را در انبار نگهداری کرد.
یکی از پرطرفدارترین میوهها در ایران انار دانه سفید است که دانههای سفید، سفت، آبدار و محکم دارد. طعم دانههای این گونه ملس و ترش است و بازارپسندی بسیار بالایی دارد. رنگ پوسته این انار برخلاف سایر انارها به رنگ زرد روشن دیده میشود و برای همین به آن انار دانه سفید میگویند. دارای تاج کوچک است که به سمت داخل جمع شده و از این طریق میتوان آن را شناسایی کرد. این گونه برای کشت در مناطق معتدل مناسب است و خاک آن باید از رطوبت کافی برخوردار باشد.
انار بیدانه با فروش بسیار بالایی در بازار همراه است و از ارقام محبوب شناخته میشود. این رقم از نهالهای خزاندار محسوب میشود و معمولاً باغداران حجم وسیع از باغات خود را از این نهال میکارند چرا که سوددهی بسیار بالایی دارد. انار بیدانه دارای دانههایی درشت، خوشرنگ، خوشطعم و ملس است و پوسته آن رنگ قرمز دارد. از این محصول برای مصرف تازه و تهیه آبمیوه استفاده میشود. از مهمترین ویژگیهای این محصول امکان کاشت آن در اغلب مناطق است. اما نمیتواند دمای منفی ۱۲ درجه سانتیگراد را تحمل کند. البته از درختان مناطق گرمسیری به شمار میرود؛ ولی نباید آن را در مناطق کویری کشت کرد.
انار یوسف خانی از انارهای دیررس است. دارای دانه قرمز طعم ملس و لذیذ میباشد. تاج آن بلند و انتهای کاسبرگها سبز روشن است. اندازه میوه متوسط با پوستی قرمز و ضخامت پوست متوسط است. این انار عملکرد بالایی دارد. به خشکی نسبتا مقاوم است و در تمام مناطق انارکاری کشور پرورش مییابد.
انار تبریزی جز انارهای دیررس است. میوه آن بزرگ و دانه قرمز با طعم ملس دارد. پوست این انار قرمز، ضخامت پوست خیلی ضخیم و عملکردی پایین دارد. قدرت رشد این درخت ضعیف است، تاج آن به شکل بسته است در تمامی مناطق انارکاری کشو ر قابلیت پرورش دارد.
انار ملس عقدا جز انارهای میانرس محسوب میشود. دانههای قرمز و طعمی ملس و شیرین دارد. میوه آن بزرگ است. ضخامت پوست نازک و عملکردی بالا دارد. قدرت رشد درخت متوسط است. شکل تاج آن باز است. در تمام مناطق انارکاری کشور کشت میشود.
انار گل تفتی جز انارهای دیررس محسوب میشود. دانههای آن صورتی رنگ میباشد. ضخامت پوست آن نازک و عملکردی متوسط دارد. قدرت انبارداری آن طولانی مدت است. قدرت رشد درخت متوسط میباشد و در تمام مناطق پرورش انار کشور کاشت میشود.
انار زاغ زودرس است. دارای دانههای سفید آبدار با طعمی شی رین است. اندازه میوه متوسط است. پوستی زرد با ضخامت نازک دارد. عملکرد آن بالا و قدرت رشد درخت متوسط است. در تمامی مناطق انارکاری کشور قابلیت کشت دارد.
انار شیرین شهوار جز انارهای زودرس است. این انار دارای دانههای سفید با طعمی شیرین و میوه بزرگ است. پوست میوه سفید مایل به زرد و ضخامت آن نازک است. عملکردی بالا دارد. قدرت رشد درخت متوسط و نسبتا به خشکی مقاوم است. در تمام مناطق انارکاری کشور پرورش مییابد.
اناری دیررس است. دارای دانههای قرمز با طعمی ملس میباشد. میوه آن بزرگ با پوستی قرمز و ضخامت آن خیلی زیاد است. عملکرد آن بالا و قدرت رشد درخت ضعیف است. در تمام مناطق انارکاری کشور کشت میشود.
ایران کشور چهار فصل است و از اقلیم سردسیر، گرمسیر و معتدل برخوردار است؛ بنابراین در هر یک از این مناطق میتوان گونههای خاصی از انار را کشت و پرورش داد. مناطق مناسب برای کاشت انار عبارتند از:
انار از محبوبترین درختان است و باغداران زیادی تمایل به کاشت آن دارند اما نمیدانند شرایط کاشت انار چیست. انار برای رشد و تولید محصولات باکیفیت نیاز به خاک مناسب، نور کافی، آبیاری منظم، تغذیه، هرس و نگهداری دارد و در رابطه با هر کدام باید اطلاعات کافی داشته باشید.
خاک مناسب از مهمترین شرایطی است که در کشت و پرورش انار تاثیر میگذارد و محصولات باکیفیت به دست میدهد. درخت انار با اغلب خاکها سازگار است و نسبت به شوری آب و خاک و نیز کمآبی تحمل بالایی دارد. ولی بهترین خاک برای کشت این درخت خاکهای رسی، شنی یا شنی رسی هستند که ph آنها بین ۷.۵ تا ۸ قرار دارد. همچنین خاکهایی که به خوبی زهکشی نشده باشند برای کاشت انار مناسب نیستند و از این بابت باید کاملا مطمئن باشید.
خاکهای شنی و رسی باعث حفظ رطوبت خاک میشوند و همچنین تهویه ریشه را افزایش میدهند. خاکهای سنگین باعث کاهش رشد و نمو گیاه میشوند و موجب ضعف، زردی و پژمرده شدن بخشهای مختلف آن میشوند. برای کاشت نهال انار چالهای به عمق ۵۰ الی ۷۰ سانتیمتر به وجود آورید و نهال را به طور عمودی درون آن قرار دهید. رشد ریشههای انار بسیار بالا است و عمق خاک باید حداقل ۵ متر باشد. در هر هکتار زمین جهت احداث باغ انار توصیه میشود 40 تا 50 کیلو کود دامی پوسیده و 300 تا 400 گرم کودهای فسفره و پتاسه و به همین میزان کودهای گوگردی با خاک مخلوط شود.
بیشتر بخوانید: معرفی انواع خاک مناسب کشاورزی و باغداری
انار از گیاهانی است که به نور فراوان نیاز دارد و به هیچ عنوان نباید در سایه سایر درختان قرار بگیرد. انار باید روزانه حداقل ۸ ساعت نور آفتاب دریافت کند و باید محلی کاملاً نورگیر با فاصله مناسب جهت کشت آن انتخاب کنید. این گیاه به طور کلی برای مناطق نیمهگرمسیری مناسب است و دمای موردنیاز آن از منفی ۵ درجه تا مثبت ۴۰ درجه سانتیگراد است. از کاشت درختان انار در مناطق کویری و دارای آفتاب سوزان به شدت بپرهیزید؛ زیرا گرمای زیاد باعث سوختگی درخت میشود. همچنین سرمای شدید باعث یخزدگی و از بین رفتن بافت درخت میشود و مرغوبیت میوه انار را کاهش میدهد.
انار مناطق مختلف برای شکستن دوره خواب به حداکثر ۴۰۰ ساعت و دمای ۷ درجه سانتیگراد نیاز دارد. همچنین گیاه به تابستانهای گرم و طولانی برای رسیدن کامل میوه نیاز دارد. دمای زیر منفی ۵ درجه باعث از بین رفتن درخت میشود و تنها برخی از گونهها تا دمای منفی ۱۰ الی منفی ۱ ۲ سانتیگراد را میتوانند تحمل کنند. با شروع فصل بهار دما افزایش پیدا میکند و جوانهزنی و رشد ریشههای نهال انار تسریع خواهند یافت. در نتیجه بهترین زمان برای کاشت انار فصل بهار و تمام شدن سرما است.
با اینکه درختان انار به شرایط کم آبی مقاوم هستند اما آبیاری یکی از شروط لازم برای کشت و رشد درختان انار است و محصولات را به بالاترین کیفیت و کمیت میرساند. به این منظور هنگام کاشت نهالهای انار باید به طور مرتب آنها را آبیاری کنید. آبی که Ec آن 2 دسی زیمنس بر متر باشد برای انار بسیار خوب است. آبهای دارای هدایت الکتریکی 5 دسی زیمنس بر متر با داشتن زهکش مناسب و مدیریت خوب را میتوان استفاده نمود. عواملی مانند سن نهال، کیفیت آب، کیفیت خاک، شرایط آب و هوایی منطقه و روشهای آبیاری در تعیین میزان آبیاری درخت انار تاثیرگذار هستند. قابل ذکر است این گیاه نسبت به هوای خشک مقاوم است؛ اما خاک آن باید همواره رطوبت اندکی داشته باشد.
اگر در منطقهای به کاشت انار پرداختهاید که خشک است و میزان بارندگی بسیار پایین است باید ریشهها را به طور مرتب مرطوب نگه دارید. این نکته را به یاد داشته باشید زمان کاشت نهال انار نباید پای آن آب بپاشید و باید به مدت هر ۸ روز یک بار آن را آبیاری کنید. با افزایش سن درخت تعداد دفعات آبیاری به ماهی سه بار و سپس ماهی دو بار کاهش پیدا میکند.
روش قطرهای بهترین روش برای آبیاری درختان انار است و عملکرد و بازدهی درختان را افزایش میدهد. عناصر غذایی اصلی شامل نیتروژن، فسفر، پتاسیم، عناصر غذایی ثانویه شامل کلسیم، منیزیم، سولفور و عناصر غذایی کم مقدار مانند مس، آهن، روی و منگنز از ترکیبات موردنیاز برای رشد و پرورش درختان انار هستند. با استفاده از این عناصر غذایی باید درختان را تغذیه کنید تا میوههای باکیفیت و مغذی داشته باشید.
پس از آن که تمام شرایط لازم برای کاشت نهال انار را به وجود آوردید در مراحل بعدی باید به نگهداری از آن بپردازید. هرس کردن یکی از اقدامات مراقبتی است که باعث افزایش عملکرد درخت و جلوگیری از بروز آفات و بیماریها انار میشود. برای ه رس درخت انار از دو نوع هرس فرم دهی و هرس باروری استفاده میشود. در هرس فرم دهی قد و شکل درختان یکسان میشوند و باعث افزایش نوردهی به بخشهای مختلف درخت خواهد شد. این نوع هرس معمولاً از ۵ سالگی درخت شروع میشود و باردهی درخت را نیز باید در نظر گرفت. هرس باروری نیز بهمنظور افزایش میزان محصول انجام میشود و به دو شکل هرس خشک و هرس سبز صورت میگیرد. حذف شاخهها و تنههای خشک در هرس خشک و حذف شاخههای مزاحم و پاجوشها در هرس سبز انجام میشوند.
آسانترین و مقرون به صرفهترین روش تکثیر استفاده از قلمه است. تکثیر توسط بذر، خوابانیدن و پاجوش هم انجام میشود. تکثیر بذری فقط جهت انجام کارهای تحقیقاتی میباشد.
انار از میوه های بازارپسند و بسیار محبوب است و به دلیل باردهی فراوانی که دارد با استقبال خوبی از سمت باغداران و کشاورزان جهت کشت مواجه میشود. این محصول مصارف زیادی در صنعت دارد و یکی از بهترین گزینهها برای صادرات است. در پروسه کاشت و پرورش انار مشکلاتی مانند حمله آفات و بیماریها به وجود میآید که بسیار متنوع هستند و خسارات زیادی به بار میآورند. کشاورزان و باغداران عزیز از طریق اپ و سایت باغبون میتوانند با کارشناسان متخصص ارتباط برقرار کنند و نحوه تشخیص آفات و راهکارهایی برای مبارزه و مقابله با آنها را دریافت نمایند.
انار واندرفول در مناطق کوهستانی رشد خوبی دارد.
درخت انار با اغلب خاکها سازگار است؛ ولی بهترین خاک برای کشت این درخت خاکهای رسی، شنی یا شنی روسی هستند که ph آنها بین ۷.۵ تا ۸ قرار دارد.
بهترین زمان برای کاشت انار فصل بهار و تمام شدن سرما است.
انار واندرفول، انار ساوه، انار بی هسته، انار رباب سپیدار.