آموزش کاشت فندق + راهنمای کامل و نکات کاربردی
فندق از با ارزش‌ترین منابع غذایی شناخته می‌شود و کاشت آن ارزش اقتصادی بالایی برای باغداران دارد. با کاشت فندق می‌توانید به سود بسیار بالایی دست پیدا کنید و توجه خریداران را در بازار به خود جلب نمایید. برای کاشت فندق باید با شرایط و ویژگی‌های آن آشنا شوید تا بتوانید بهترین بهره‌برداری را از آن به دست آورید. در ادامه همراه ما باشید تا با آموزش انواع روش کاشت فندق آشنا شوید.
فندق از محصولات مقاومی است که در شرایط نامساعد آب و هوایی نیز به رشد خود ادامه می‌دهد و همین باعث شده در مناطق مختلف بتوان به کاشت آن پرداخت. یکی از بهترین ویژگی‌های درخت فندق سازگاری آن با انواع خاک است؛ اما برای رشد بهتر خاکی که عمیق باشد و قدرت جذب آب بیشتری داشته باشد بهترین گزینه است. استان گیلان، نواحی اشکورات و استان قزوین از بهترین مناطق برای کاشت فندق در ایران به شمار می‌روند.
این مناطق به دلیل شرایط مناسب از نظر آب و هوا، نوع خاک، میزان آبیاری و... برای کاشت فندق به طور گسترده مناسب هستند و همین باعث شده بتوانند ایران را در رتبه ششم جهان تولید فندق قرار دهند. در این میان استان گیلان به‌عنوان قطب تولید فندق در کشور شناخته می‌شود و حدود ۸۵ درصد از تولید فندق ایران را به خود اختصاص می‌دهد. روستاهای دو شهر رودسر و رودبار در استان گیلان دربردارنده بیشترین باغ‌های فندق هستند به طوری که هر ساله جشن‌هایی هنگام برداشت فندق در آنها برگزار می‌شود.
یکی از مهمترین نکات برای رشد و پرورش درخت فندق انتخاب مکان مناسب است. آب و هوای مرطوب، معتدل و نسبتاً سرد به‌عنوان بهترین آب و هوا برای کاشت و پرورش درخت فندق شناخته می‌شود. درختان فندق می‌توانند تا دمای منفی ۱۸ درجه سانتیگراد را تحمل کنند و نباید اجازه دهید که باغ دچار یخبندان شود. همچنین رطوبت باغ باید بین ۶۰ تا ۸۰ درصد باشد. با این که فندق از درختان مقاوم و سازگار با شرایط نامساعد آب و هوایی شناخته می‌شود؛ اما مقاومت آن در برابر بادهای سرد، گرم و خشک کم است و نباید درختان را در این مناطق بکارید. خاک سبک (ماسه‌ای) تا متوسط (لومی) برای کشت فندق مناسب است. توصیه این است که نسبت سیلت و خاک رس ۳۵ درصد باشد. اگر خاک سنگین باشد توسعه ریشه با مشکل مواجه خواهد شد و نهال فندق رشد خوبی نخواهد داشت. بهترین خاک برای کشت فندق خاک شنی رسی غنی شده، با زهکش مناسب و اسیدیته ۶/۵ تا ۷ می‌باشد.
برای کاشت درخت فندق در مناطق سردسیر باید اواخر زمستان یا اوایل بهار را انتخاب کنید. در این زمان هم خاک هنوز سرد است و هم این که یخبندان از بین می‌رود و درختان در امان خواهند ماند. مزیت کاشت فندق در خاک سرد است که پیش از گرم شدن هوا به استقرار کامل ریشه‌های نهال فندق کمک می‌کند. همچنین اگر می‌خواهید فندق در مناطق گرمسیر بکارید اواخر پاییز و اوایل زمستان بهترین زمان است. به طور کلی اقلیم مناسب برای پرورش درخت فندق مناطقی با شرایط اقلیمی معتدل و کوهستانی است و در توسعه محصول نقش موثری دارند.
برای کاشت فندق می‌توانید از بذر یا نهال آن استفاده کنید. کاشت بذر فندق نسبت به نهال اقتصادی‌تر است و در صورتی که برای برداشت آن عجله‌ای ندارید بهتر است از این روش استفاده کنید. به این منظور بذر فندق را تهیه کنید و آن را به مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت در آب ولرم قرار دهید. این کار را در اوایل فصل پاییز انجام دهید و سپس آن را در عمق مناسب خاک بکارید تا جوانه بزند. بذرها را در چاله‌هایی به فاصله حدود ۴.۵ متر از یکدیگر و در عمق ۸ سانتی‌متر بکارید. برای آن که بذرها از یخبندان در زمستان در امان بمانند با یک لایه مالچ روی آنها را بپوشانید. پس از انتقال بذرها بلافاصله آبیاری کنید تا با استقرار خوب باعث ریشه زایی گردد.
کاشت فندق با استفاده از نهال یکی دیگر از بهترین راه‌هایی است که به این صورت می‌توانید درخت‌های زیبایی داشته باشید. بهترین زمان برای کاشت نهال فندق با توچه به اقلیم منطقه پاییز و زمستان است؛ زیرا در این زمان نهال در خواب فرو رفته و دچار استرس گرمایی نمی‌شود و به آبیاری کمتری نیاز دارد. نهال‌های فندق را در فاصله ۴.۵ تا ۶ متر از یکدیگر بکارید و عمق خاک را به اندازه ارتفاع ریشه در نظر بگیرید. این درخت ریشه زیادی دارد و حفره آن باید دو برابر عرض ریشه‌ها در نظر گرفته شود تا اطراف ریشه به اندازه کافی هوادهی صورت بگیرد.
یکی از دلایلی که باعث شده بسیاری از باغداران به کاشت درخت فندق روی آورند سودآوری بالای آن است. فندق از محصولات باغی با ارزش اقتصادی زیاد به شمار می‌رود و به دلیل پربار بودن می‌تواند سود زیادی به همراه داشته باشد. همچنین فندق در بازار تقاضای خوبی دارد و قیمت آن به طور نسبی ثابت است. فندق از سال پنجم به بعد شروع به باردهی می‌کند و سود سالیانه آن به بیش از ۲۰ میلیون تومان می‌رسد. در صورتی که محصول از کیفیت بالایی برخوردار باشد می‌توان آن را به کشورهای دیگر صادر کرد و سود قابل توجهی از آن به دست آورد.
برای کاشت فندق روش‌های متعددی وجود دارد که عبارتند از:
از رایج‌ترین روش‌های کاشت فندق استفاده از هسته و بذر است. به این منظور باید هسته میوه‌های تازه را جدا کنید و پوسته آنها را در اواخر تابستان جدا نمایید. اگر هسته‌ها ضخامت زیادی دارند آنها را با سمباده نازک کنید و دقت کنید که نباید شکسته شوند. پس از آن هسته‌ها را به مدت ۲۴ ساعت در آب ولرم قرار دهید و آنهایی را که روی آب شناور ماندند استفاده نکنید. هسته‌های مناسب را در شن و خاک برگ که رطوبت را نگه می‌دارند قرار دهید و آنها را درون یک پوشش پلاستیکی بگذارید.
در بدنه پوشش پلاستیکی چند سوراخ ایجاد کنید تا تهویه هوا صورت بگیرد. سپس بذرها را به مدت ۳ الی ۵ ماه درون یخچال و در دمای 1 تا ۴ درجه سانتیگراد قرار دهید و در این زمان مراقب باشید خاک خشک نشود. پس از آن بذرها را در هوای باز که دارای نور خورشید است و در دمای ۲۶ درجه سانتیگراد قرار دهید. وزن بذر در درصد جوانه‌زنی تاثیرگذار است و بذور سبک به دلیل داشتن ذخیره غذایی کم درصد جوانه‌زنی پایین‌تری دارند. بعد از یک ماه بذرها جوانه می‌زنند و آماده انتقال درون خاک هستند. در ابتدای فصل پاییز بذرها را در چاله‌هایی با عمق حدود ۸ سانتی‌متر و با فاصله ۴.۵ متر از یکدیگر بکارید. دقت داشته باشید پس از انتقال بذرهای جوانه‌زده به خاک ریشه‌چه به سمت پایین قرار گیرد.
آسان‌ترین راه کاشت فندق استفاده از نهال است و با این کار می‌توانید ظاهر درختان فندق را مرتب و زیبا به نظر برسانید. هنگامی که نهال فندق در خواب است؛ یعنی در فصل پاییز و زمستان آنها را در باغ یا باغچه بکارید. فاصله ۴.۵ تا ۶ متر بهترین فاصله برای کاشت نهال‌های فندق از یکدیگر است. هنگام کندن چاله برای کاشت ریشه ارتفاع ریشه را اندازه‌گیری کنید و عرض حفره را نیز به اندازه دو برابر عرض ریشه‌ها حفر کنید.
خوابانیدن درختان فندق یکی از بهترین روش‌ها برای کاشت و تکثیر این گیاه است. به این منظور مخلوط خاک را به شکل تپه کوچک درآورید و ساقه‌های گیاه را بین آنها قرار دهید. این کار را نیز می‌تواند در اواخر پاییز انجام دهید و در طی زمستان گیاه کف‌زنی می‌کند و شاخه‌های نزدیک سطح زمین قطع خواهند شد. پس از آن با شروع فصل بهار شاخه‌های جدید رشد می‌کنند. بسیاری از باغداران عمل کوتاه کردن ساقه‌ها را در بهار انجام می‌دهند تا از ضعیف شدن گیاه در اثر رویش جوانه‌های گل روی شاخه‌ها جلوگیری شود.
فندق از درخت‌های پر ریشه به شمار می‌رود و برخی از پ اجوشهای آن به سطح خاک نیز می‌رسند. این پاجوش‌ها برای تکثیر درخت فندق مناسب هستند و در اواخر پاییز و هنگام خواب رفتن درخت می‌توانید اطراف پاجوش را به آرامی بکنید. پس از جدا کردن پاجوش‌ها آنها را با فاصله ۴.۵ متر از درختان بکارید.
بیشتر بخوانید: بیماری‌ها و آفات فندق + راه‌های کنترل و درمان
علاوه بر روش‌های کاشت فندق از سیستم‌های گوناگون استفاده می‌شود که با توجه به شیب زمین و فواصل کاشت باید به انتخاب آنها بپردازید:
این سیستم برای زمین‌هایی مناسب است که شیب آنها از ۵ درصد کمتر است. در این فاصله چاله‌های کاشت نهال باید در فواصل ۵×۳ متر از یکدیگر حفر شوند و در هر هکتار حدود ۶۶۶ نهال می‌توان کاشت. یک سال پس از کاشت نهال‌ها در فاصله ۶۰ سانتی‌متری از سطح خاک بیرون می‌آیند و شاخه‌های جانبی تا ارتفاع ۴۰ سانتی‌متر از سطح خاک حذف خواهند شد.
چاله‌هایی که در این سیستم حفر می‌کنید باید به فواصل ۵×۵ متر ایجاد شوند. نهال‌های کاشته شده به این روش پس از سال اول تا ارتفاع ۳۰ سانتی‌متری از سطح خاک بیرون می‌آیند و در سال دوم ۴ شاخه اصلی روی تنه باید نگهداری شود. تنه اصلی در سال سوم از سطح خاک قطع می‌شود و در فواصل ۳۰ سانتی‌متری پاجوش‌ها نگهداری می‌شوند. درخت‌های کاشته شده توسط این سیستم پس از سال پنجم یا ششم بار می‌دهند.
در این روش چاله‌ها به فواصل ۵×۲ متر از یکدیگر ایجاد می‌شوند و برای زمین‌هایی که شیب آنها به کمتر از ۱۵ درصد می‌رسد مناسب است. در هر چاله به فاصله ۶۰ سانتی‌متر از یکدیگر دو نهال قرار می‌گیرد و به این ترتیب در هر هکتار حدود ۲۰۰۰ نهال می‌توان کاشت.
زمین‌هایی که شیب آنها بیشتر از ۵۰ درصد است از این سیستم استفاده می‌کنند و در هر چاله که در فواصل ۵×۵ ایجاد می‌شوند شش نهال کاشته می‌شود. نهال‌ها با فاصله ۳۰ سانتی‌متر از یکدیگر کشت می‌شوند و در هر هکتار حدود ۲۴۰۰ نهال فندق می‌توان کاشت.
بهترین ارقام داخلی و خارجی فندق که برای کاشت مناسب هستند و درآمد خوبی برای باغداران به همراه دارند عبارتند از:
یکی از بهترین انواع فندق برای کاشت فندق زنجان است که نهال‌های زود بازدهی دارد و شما را در مقایسه با سایر نهال‌ها زودتر به درآمد می‌رساند. این درخت در برابر سرما مقاومت زیادی از خود نشان می‌دهد و پس از اولین سال از کاشت امکان برداشت آن وجود دارد. در صورت استفاده از خاک مرغوب، توجه به اصول نگهداری و مراقبت‌های لازم میوه‌های باکیفیتی تولید می‌کند و بازارپسندی فوق‌العاده‌ای دارد.
از ارقام باکیفیت داخلی فندق می‌توان به فندق قزوین اشاره کرد که در بین باغداران بسیار محبوب است. این فندق برای رشد و پرورش به آب و هوای معتدل نیاز دارد و با رعایت دما و رطوبت مناسب میوه‌های باکیفیتی از آن حاصل می‌شود. نهال فندق قزوین پس از ۴ الی ۵ سال از کاشت باردهی قابل توجهی می‌دهد و شما را به سودآوری می‌رساند.
فندق قم از دیگر ارقام محبوب ایرانی است که در برابر شرایط سرد مقاومت خوبی از خود نشان می‌دهد. این فندق اصالتا به آمریکا برمی‌گردد؛ اما در حال حاضر بومی شده است و در بسیاری از مناطق کشور به کشت آن می‌پردازند. فندق قم را می‌توانید با خیال راحت در فصل‌های سرد بکارید؛ زیرا مقاومت خوبی در برابر سرما دارد و پس از سال پنجم باردهی آن افزایش می‌یابد.
نهال فندق نخجوان به دلیل سازگاری با بسیاری از اقلیم‌های ایران در نزد باغداران بسیار محبوب است. ریشه این نهال به کشور آذربایجان مربوط است و در حال حاضر از گونه‌های بومی شده به شمار می‌رود. میزان باردهی فندق نخجوان در هر هکتار حدود ۷ تن است؛ اما به دلیل داشتن عمر کوتاه برای باغ‌های ماندگار مناسب نیست.
نهال فندق گردویی از ارقام خارجی محسوب می‌شود که زادگاه اصلی آن به کشور ایتالیا تعلق دارد. این رقم از فندق در مناطق گرم و خشک به خوبی رشد و پرورش می‌یابد و از مهمترین گونه‌های مقاوم در برابر بیماری‌ها و آفات فندق محسوب می‌شود. فندق گردویی در هر هکتار حدود ۲ تن باردهی دارد.
از ارقام فرانسوی فندق که در بسیاری از مناطق دنیا کاشته می‌شود فندق روند دو پیمون هست. این درخت زودتر از سایر درختان گل می‌دهد و به دلیل آن که ممکن است گل‌ها در اثر سرما از بین بروند برای مناطق سردسیر پیشنهاد نمی‌شود. از ویژگی‌های این درخت می‌توان به داشتن میوه‌های براق و خوش‌رنگ اشاره کرد که بازارپسندی فوق‌العاده بالایی دارد.
این گونه از دیگر ارقام فرانسوی درخت فندق شناخته می‌شود که برخلاف گونه قبلی دیر گل است و می‌توان در اقلیم سردسیر به کاشت آن پرداخت. یکی از مهمترین نکات در کاشت این فندق نیاز آن به آفتاب در ساعت مشخصی از روز است و اغلب در فصل پاییز کاشته می‌شود.
فندق از درختان با سوددهی بالا است و روش‌های گوناگونی برای کاشت و پرورش آن وجود دارد. در صورتی که شرایط لازم برای کاشت و پرورش درخت فندق را فراهم کنید می‌توانید میوه‌های با کیفیتی در بازار عرضه نمایید و به سود بالایی برسید. با مراجعه به اپ و سایت باغبون و مشورت با کارشناسان متخصص در انجمن باغبون می‌توانید درختان فندق پر بارده و فوق‌العاده‌ای در باغ خود داشته باشید. جهت خرید انواع بذر و نهال فندق می‌توانید به‌صورت اینترنتی از طریق سایت باغبون سفارش خود را ثبت کنید.
آب و هوای مرطوب، معتدل و نسبتا سرد به‌عنوان بهترین آب و هوا برای کاشت و پرورش درخت فندق شناخته می‌شود.
بهترین زمان برای کاشت نهال فندق پاییز و زمستان است؛ زیرا در این زمان نهال در خواب فرو رفته و دچار استرس گرمایی نمی‌شود و به آبیاری کمتری نیاز دارد.
کاشت فندق از طریق هسته و بذر، نهال، خوابانیدن گیاه، پاجوش
فندق زنجان، فندق قزوین، فندق قم، فندق نخجوان